2021/02/26
Podczas zorganizowanej przez KRASP i SWPS konferencji „Wolność i odpowiedzialność akademicka. Doświadczenia i dobre praktyki” otwarte wykłady wstępne wygłosili prof. Ewa Łętowska i prof. Jerzy Woźnicki. Ministerstwo Edukacji i Nauki reprezentował wiceminister Włodzimierz Bernacki. Zamknięte panele poświęcone były postępowaniom dyscyplinarnym, etyce w nauce, rzecznikom akademickim i przeciwdziałaniu nierównościom.
W wystąpieniu Fałszywe paradoksy ochrony wolności nauki prof. Ewa Łętowska przeanalizowała prawne implikacje funkcjonowania pojęcia „wolność nauki”, a na tym tle projekt nowelizacji ustawy, tzw. pakiet wolnościowy ministra Czarnka. Powiedziała między innymi: „Pakiet Wolności Akademickiej (ustawa zwykła) zlekceważył konstytucyjną odrębność wolności nauki wobec wolności słowa i relatywizując paradygmat prawdy, któremu ma służyć wolność nauki, konstytucyjnie wyodrębniona od uniwersalnej wolności wypowiedzi. Projekt bezzasadnie i niekonstytucyjnie utożsamia wolność wypowiedzi (konstytucyjną wolność każdego, dla której przedmiotem ochrony jest wolność jednostki, a granicą ochrony konstytucyjna wolność/prawo innych) z wolnością nauki i nauczania (konstytucyjną wolność jednostki uprawiającej naukę, dla której przedmiotem jest metodologicznie uporządkowane poszukiwanie prawdy). Ponadto PWA wkracza (nieuzasadniona ingerencja władzy) zarówno w wolność nauki, jak i w autonomię szkoły wyższej”. Prof. Łętowska zwróciła także uwagę na mechanizm ograniczania wolności nauki poprzez stosowanie przez władze różnego rodzaju narzędzi nacisku, zwłaszcza finansowego, a także coraz częstsze przypadki wykorzystywania drogi sądowej do wywierania presji na badaczy podejmujących tematy niewygodne dla różnych grup.
Wiceminister Bernacki krytycznie odniósł się do wypowiedzi prof. Łętowskiej, mówiąc, że ministerstwo nie stosuje żadnych mechanizmów finansowego nacisku na badaczy i apelując o dyskusję o definicji wolności, albowiem, jak powiedział: „Nie możemy pozwolić na to, aby dzisiaj przekaz z konferencji KRASP – przekaz przez media – był taki oto, że uderzamy w wolność, w prawa w wymiarze nie tylko łamania kręgosłupów ideowych, ale również poprzez kierowanie środków finansowych na określone programy definiowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki”. Przywołał nazwiska prof. prof. Nalaskowskiego, Polaka, Budzyńskiej czy Zybertowicza jako przykłady postępowania władz uczelni ograniczających wolność uczonych.
_____________
Warto przypomnieć, że w przypadku osób wspomnianych przez min. Bernackiego przedmiotem postępowań uczelnianych było albo posługiwanie się mową nienawiści w odniesieniu do mniejszości seksualnych, albo przekazywanie na zajęciach dydaktycznych własnych niepopartych dowodami naukowymi opinii motywowanych religijnie, albo też sprawa dotyczyła nieprzyznania tytułu naukowego na skutek negatywnych opinii recenzentów oceniających dorobek.
Źródło: [strona SWPS]
Tekst wystąpienia prof. Ewy Łętowskiej opublikowany w „Monitorze Konstytucyjnym”.