23 kwietnia 2021
W Sejmie RP odbyło się posiedzenie Podkomisji stałej do spraw nauki i szkolnictwa wyższego poświęcone informacji Ministra Edukacji i Nauki w sprawie założeń Narodowego Programu Kopernikańskiego oraz przyszłości Polskiej Akademii Nauk. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom, w spotkaniu nie wziął udziału minister Przemysław Czarnek. Zastąpił go sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Edukacji, prof. Włodzimierz Bernacki, Pełnomocnik Rządu ds. Monitorowania Wdrażania Reformy Szkolnictwa Wyższego i Nauki.
Minister poinformował, że ani kierownictwo MEiN, ani Departament Nauki MEiN nie przygotowywały projektu ustawy dotyczącej NPK, a on sam o treści projektu dowiedział się z mediów. Wiele uwagi poświęcił potrzebie reformy PAN, wynikającej między innymi z analiz prowadzonych przez prezydium PAN. Potwierdził, że dyskusje nad założeniami takiej reformy toczą się w pracującym pod przewodnictwem prof. Waldemara Parucha zespole ministerialnym, który spotkał się w sprawie planowanych zmian również z prof. Jerzym Duszyńskim, Prezesem PAN. Członkiem tego Zespołu jest prorektor Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. Sambor Grucza.
Jednocześnie minister zapewniał, że „przyszłość Akademii jest w rękach Akademii”, a ze strony ministerstwa nie ma żadnych planów likwidacji tej instytucji. „PAN podlega bezpośrednio premierowi, więc jej autonomia jest wyższa niż uczelni wyższych”, zaś on osobiście czuje się dotknięty zarzutami o podejmowanie działań zmierzających do ograniczania wolności akademickich. Prof. Bernacki ostro skrytykował także reformę firmowaną przez ministra Gowina, wyrażając poparcie dla krytycznego wobec zasad ewaluacji stanowiska Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej. Poinformował także, że Zespół pod kierownictwem prof. Parucha pracuje nad „korektą na teraz [systemu ewaluacji], a przede wszystkim nad gruntowną zmianą po zakończeniu obecnego okresu ewaluacji”.
Posłanki i posłowie pytali ministra przede wszystkim o to, skąd wziął się projekt NPK, do którego publicznie ustosunkowywał się minister Czarnek, skoro jak twierdzi minister Bernacki, nie są one prowadzone w MEiN. Na to pytanie minister nie udzielił odpowiedzi. Nie wyjaśnił także, jak w takim razie należy potraktować publiczne wypowiedzi ministra Czarnka dla mediów dotyczące projektu (np. wywiad dla „Gazety Polskiej”). Nie odpowiedział na pytanie, skąd będą pochodziły środki na NPK i czy realizacja tego projektu nie uszczupli środków przeznaczonych na już istniejące instytucje naukowe i szkoły wyższe. Posłanka Joanna Fabisiak zwróciła się z apelem o udzielenie wyjaśnień przez ministerstwo, aby uspokoić niepokój środowiska, który znalazł wyraz w stanowiskach wielu ciał kolegialnych, w tym także w liście członków społeczności UW do Senatu uczelni.
W części obrad, w której przewidziano pytania od gości Sejmu, zaproszony do udziału w posiedzeniu reprezentant „Monitora Akademickiego” zapytał o plan prac legislacyjnych Ministerstwa oraz o rolę Zespołu doradczego kierowanego przez prof. Parucha w tych pracach. Zgodnie z Zarządzeniem Ministra Nauki i Edukacji z dn. 6 listopada 2020 r., Zespół ma za zadanie opracować rekomendacje prawne dotyczące systemu szkolnictwa wyższego i nauki. I tym razem minister nie udzielił bezpośredniej odpowiedzi. Ustosunkował się jednak krótko do projektu NPK: „To jest dokument w takim stanie, w jakim jest, więc nie ma sensu się nad taką formą znęcać, ale jest w nim wiele punktów ciekawych, nad którymi warto się pochylić” oraz wyraził nadzieję, że nowa instytucja w systemie nauki byłaby „motorem napędzającym aktywność”. Zachęcał również do bezpośredniego kontaktu mailowego za pośrednictwem adresu dostępnego na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki. Członkowie sejmowej Podkomisji zapowiedzieli, że będą czuwać nad dalszymi działaniami MEiN.